HỎI: Xin cho tôi biết, nên nhận cổ tức bằng tiền mặt hay bằng cổ phần. Loại cổ tức nào có lợi hơn đối với nhà đầu tư?
ĐÁP: Khi doanh nghiệp kinh doanh có lợi nhuận, việc sử dụng nguồn lợi nhuận được chia thành hai phần cơ bản:
1. Một phần lợi nhuận được tái đầu tư vào sản xuất – kinh doanh và lập các quỹ dự phòng, gọi là lợi nhuận giữ lại.
2. Phần lợi nhuận còn lại được chi trả cho các cổ đông, gọi là cổ tức.
Như vậy, cổ tức là khoản tiền mà các công ty trích ra từ lợi nhuận để trả cho cổ đông hay là một hình thức doanh nghiệp san sẻ lợi nhuận của mình cho cổ đông sau một khoảng thời gian hoạt động nhất định.
Tuy nhiên, việc nhận bao nhiêu cổ tức và nhận dưới hình thức nào không phải do ý muốn cá nhân của từng cổ đông hoặc nhà đầu tư, cũng không do Ban Giám đốc hoặc Hội đồng quản trị của doanh nghiệp áp đặt, mà phụ thuộc vào quyết định của toàn thể cổ đông của doanh nghiệp tại Đại hội đồng cổ đông thông qua việc biểu quyết nhất trí. Đây là quy định tại Việt Nam cũng như các nước trên thế giới đối với hoạt động của doanh nghiệp là công ty cổ phần.
Có hai phương thức chủ yếu để chi trả cổ tức là cổ tức bằng tiền mặt và cổ tức bằng cổ phiếu. Cổ tức bằng tiền mặt là dạng cổ tức mà công ty lấy ra từ lợi nhuận có được chia cho nhà đầu tư dưới dạng tiền mặt (hoặc chuyển khoản). Còn cổ tức bằng cổ phiếu là hình thức công ty trả cho cổ đông cổ phiếu bổ sung thay cho tiền mặt.
Nếu so sánh giữa cổ tức tiền mặt và cổ tức cổ phiếu thì ta có thể thấy lợi ích lớn nhất của cổ tức cổ phiếu là các cổ đông không bị đánh thuế trên giá trị cổ tức nhận được. Tuy nhiên hiện nay, theo Thông tư 62/2009/TT-BTC ngày 27/3/2009 của Bộ Tài chính ban hành sửa đổi, bổ sung Thông tư 84/2008/TT-BTC trước đó về thuế thu nhập cá nhân (TNCN) thì các cá nhân nhận cổ tức bằng cổ phiếu chưa phải nộp thuế TNCN khi nhận cổ phiếu mà chỉ phải nộp khi thực hiện chuyển nhượng số cổ phiếu đó. Thực tế ở Việt Nam, trong giai đoạn thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh thì khi các doanh nghiệp chi trả cổ tức bằng cổ phiếu thường được các nhà đầu tư (NĐT) hưởng ứng vì phần lớn trong số họ (chủ yếu là NĐT cá nhân) tham gia thị trường theo hình thức kinh doanh ngắn hạn, ưu tiên có cổ phiếu ngay để mua đi bán lại hưởng chênh lệch. Từ cuối năm 2007 tới tháng 2/2009, khi VN-Index sụt giảm từ trên 1.000 điểm xuống dưới 300 điểm, việc chia cổ tức bằng tiền mặt với tỷ lệ cao được ưa chuộng hơn. Lý do chính là việc nhận cổ tức bằng tiền mặt sẽ làm tăng thu nhập của NĐT, tạo điều kiện cho họ có cơ hội tái đầu tư vào TTCK khi mà giá của nhiều cổ phiếu quá rẻ, giúp họ có thể cân bằng được giá vốn đầu tư và hưởng lãi suất đáng kể trên vốn đầu tư. Đồng thời việc chi trả cổ tức bằng tiền mặt với mức hợp lý sẽ có tác dụng thu hút nhiều NĐT mới tham gia vào TTCK.
Như vậy, việc đánh giá lợi ích lớn hơn giữa việc chi trả cổ tức bằng tiền mặt và cổ tức bằng cổ phiếu sẽ tùy thuộc vào tình hình thị trường cũng như quan điểm và chiến lược đầu tư của mỗi người. Song cho dù dưới hình thức nào, việc nhận được cổ tức cũng là khoản thu nhập tăng thêm thực tế của NĐT và thể hiện kết quả kinh doanh tốt đẹp của doanh nghiệp./
Pháp luật chứng khoán 